သံဃာမ်ားထဲမွ အဆိပ္တစ္ခြက္ (By Francis Wade)

သံဃာမ်ားထဲမွ အဆိပ္တစ္ခြက္ (By Francis Wade)

ေမ-၃၁-၊၂၀၁၃
M-Media
ဘာသာျပန္- သာကီထက္ေကာင္း






မႏ ၱေလးၿမိဳ႕၊ သစ္ရြက္မ်ားေ၀ဆာေသာ လမ္းတစ္လမ္း၏ ေနာက္၀ယ္ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား ဦးေဏွာက္ေဆးေၾကာေနေသာ ဘူမိနက္သန္ဗဟုိဌာနတစ္ခု တည္ရိွေနသည္။ ၄င္း၏ေခါင္းေဆာင္ သည္ကား အမူအယာေကာင္း၍ သကၤန္းရံုထားကာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အစၥလာမ္က အႏ ၱရာယ္ေပးၿခိမ္းေျခာက္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားေသာ လက္ကမ္းစာရြက္/စာေစာင္မ်ား ေ၀ငွလ်က္ရိွသည္။ တစ္ဖက္မွာေတာ့ ေနအိမ္အေဆာက္အဦမ်ားကို ဓမၼေတးမ်ား ထြင္းေဖာက္လႊမ္းမိုးေနေပသည္။
နားလည္ရခက္ေသာ ပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္တည္း။ ႏိုင္ငံတြင္းရိွ မြတ္စ္လင္မ္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို အေၾကာင္းရွာ အပုပ္ခ်ေရး လႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္၊ ၄င္းျပင္ သူ၏ေနာက္လိုက္မ်ားက ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ မြတ္စ္လင္မ္တို႕ကို ဒုကၡသည္စခန္းသို႕ တြန္းပို႕ထားသူမွာ ဦး၀ီရသူ ျဖစ္၏။ သူသည္ ေက်ာ္ေစာ စာရင္း၀င္ သံဃာတစ္ဦးျဖစ္ကာ သူအုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ မစိုးရိမ္ေက်ာင္းတိုက္သည္လည္း တစ္ခါတုန္းက အစိုးဆန္႕က်င္ေရး ဗဟုိစုရပ္တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဗုဒၶ၀ါဒကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အျမဳေတအျဖစ္ လက္ခံၾကသူမ်ားအဖို႕ ဦး၀ီရသူမွာ အစြန္းေရာက္ေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္ေနသူတစ္ဦး အျဖစ္ ရႈျမင္ၾကသည္။
ဧၿပီလအတြင္း မစိုးရိမ္ေက်ာင္းတိုက္တြင္ သူႏွင့္ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းစဥ္က “ မိမိ၏ ဆန္းစစ္ေလ့လာမႈအရ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ျဖစ္ပြားေသာ မုဒိန္းမႈ၏ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏ လက္ခ်က္ျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ဦးတစ္ေလမွ် ယင္းကဲ့သို႕မျပဳ ”ဟူ၍ သူက ကၽြႏ္ုပ္အား ေျပာျပခဲ့သည္။  သူ၏ မွတ္ခ်က္ေပးမႈမ်ားမွာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအေပၚအၾကမ္းဖက္မႈအမ်ဳိးမ်ဳိး အတြက္ ဆက္လက္မီးေမႊးေနသည့္ႏွယ္ ျဖစ္ေန၏။ ထိုအခ်ိန္က မြတ္စ္လင္မ္ ဆန္႕က်င္ေရးအၾကမ္းဖက္မႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအ လယ္ပိုင္းမိတၱီလာၿမိဳ႕၌ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ မတ္လ လေႏွာင္းပိုင္းက မြတ္စ္လင္မ္ပိုင္ေရႊဆိုင္ တစ္ဆိုင္ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လင္မယားႏွစ္ဦးအၾကား ျဖစ္ပြားၿပီးသည့္ေနာက္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးကို မြတ္စ္လင္မ္အုပ္စုတစ္စုမွ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ မိတၳီလာၿမိဳ႕မွာ ကပ္ဆိုက္ေတာ့၏။ ႏွစ္ရက္တာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အနည္းဆံုး လူ ၄၀ ေသဆံုးၿပီး လူေပါင္း ၁၂၀၀၀ ခန္႕ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ယမန္ႏွစ္ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စ္လင္မ္ ၁၂၅၀၀၀ ဦးကို ေမြးရပ္ေျမမွႏွင္ထုတ္ခဲ့သည့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္တူညီေနသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ၿမဳိ႕ေတာ္ စစ္ေတြရိွ မြတ္စ္လင္မ္ရပ္ကြက္မ်ားအားလံုး ျပာပံု ဘ၀ေရာက္ခဲ့ပံုႏွင့္လည္း သ႑ာန္တူျဖစ္ေနသည္။  မၾကာေသးမီက ထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ လူ႕အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမႈအဖြဲ႕ HRW ၏ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူမ်ဳိးစုသုတ္သင္ေရး အစီရင္ခံစာေၾကာင့္ လက္ရိွ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ား၌ ေရာက္ေနေသာ မိတၳီလာ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အတြက္ ပို၍စိုးရိမ္စရာျဖစ္လာသည္။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရကာစ သမိုင္းေဟာင္းတစ္ခုကို ရည္ၫႊန္းလ်က္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မြတ္စ္လင္မ္ ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈႀကီး ပြင့္ထြက္လာမႈအေပၚ ဦး၀ီရသူမွ ဂုဏ္ယူ၀ံ့ၾကြားစြာ စကားဆိုေနဆဲျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်မ်ားထြက္ခြာသြားၿပီး ကိုလိုနီေခတ္လြန္ အမ်ဳိးသားေရးလႈပ္ရွားမႈသည္ အိႏိၵယလူမ်ဳိးမ်ားအေပၚ ျမွားဦးလွည့္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တို႕သည္ လုပ္သားမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ဌာနဆိုင္ရာ၀န္ထမ္းမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း အိႏိၵယလူမ်ဳိးမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႕ သိန္းဂဏန္းအထိ ေခၚသြင္းလာခဲ့သည္။ ယင္း အိႏိၵယသားအမ်ားစုမွာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထိုစဥ္က ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုသည္ ဗမာမြတ္စ္လင္မ္ ကြန္ကရက္အား ဖ်က္သိမ္းေစျခင္းျဖင့္ မုန္းတီးမႈကို ႀကီးထြားလာေစခဲ့သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ဦးႏုထံမွ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူလိုက္ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ပထမဦးဆံုး အာဏာရွင္ျဖစ္လာသည္။ ၄င္းေနာက္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အား အစိုးရပိုင္းေနရာမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းရန္ တားျမစ္ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။

ဦး၀ီရသူသည္ လႈံ႕ေဆာ္မႈ လမ္းေၾကာင္း၏ထြက္ကုန္မ်ားကို ေကာင္းစြာ ႀကိဳျမင္ထားသူျဖစ္၏။ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အား ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕ကိုတိုက္ခိုက္ေနသည့္ ျခေသ့ၤဆိုးႀကီးမ်ား သဖြယ္ ရုပ္လံုးေဖာ္လိုက္သည္။ ရိုဟင္ဂ်ာတို႕သည္ ၿဗိတိသွ်တို႕ႏွင့္ပူးေပါင္း၍ ဂ်ပန္တို႕အား တိုက္ထုတ္ျခင္းမွာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ မြတ္စ္လင္မ္အုပ္စုမ်ား၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား အစၥလာမ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ပံုသြင္းရန္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ကတည္းက လွ်ဳိ႕၀ွက္ႀကံစည္ခ်က္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေဟာေျပာလ်က္ရိွသည္။ ယင္းေဟာေျပာခ်က္မ်ားကို ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ DVD မ်ားျဖင့္ ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ခ်ိလ်က္ရိွသည္။ ယမန္ႏွစ္က ရိုဟင္ဂ်ာ ၈ သိန္းခန္႕ကို ျပန္လည္ေနရာခ်ထားရန္ ကုလသမဂၢ၏ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို တုန္႕ျပန္ေသာအားျဖင့္ သံဃာေတာ္ ရာေပါင္းမ်ားစြာကို ၄င္းဦး၀ီရသူမွ ဦးေဆာင္ကာ သမၼတဦးသိန္းစိန္အား ေထာက္ခံဆႏၵျပပြဲျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ မေရွးမေႏွာင္းမွာပင္ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ျခင္း၊ ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားျခင္းမျပဳရဟူသည့္ တားျမစ္ခ်က္ျဖင့္ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အေပၚ ထိထိေရာက္ေရာက္သပိတ္ေမွာက္ရန္ ၄င္းမွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားကို ေစခိုင္းသည္။
သူသည္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုဆန္႕က်င္ေသာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရး၌ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵျပခဲ့ၾကသည့္ သံဃာေတာ္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာအနက္ ပါ၀င္ခဲ့သူမဟုတ္။ ျမန္မာ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီး အသိုင္းအ၀ိုင္းကိုလည္း ကိုယ္စားျပဳခဲ့သူ မဟုတ္။ ယင္းေတာ္လွန္ေရးတြင္ သံဃာမ်ားစြာ သတ္ျဖတ္ခံရသည္။ ရက္စက္စြာႏွိမ္ႏွင္းခံလိုက္ရသည့္ ၄င္းတို႕၏ အနစ္နာခံထုတ္ေဖာ္ခ်က္မ်ားက ယေန႕ကမာၻ႕သူရဲေကာင္းလုပ္ရပ္မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရသည္။ ထိုစဥ္က ေထာင္နန္းစံေနေသာ ဦး၀ီရသူမွာ ၄င္းတို႕ႏွင့္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ႏိုင္ျခင္းမရိွခဲ့။ သူသည္  ဘာသာေရးအဓိကရုဏ္း ဖန္တီးမႈေၾကာင့္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံရၿပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ျဖင့္ ျပန္ထြက္လာ၏။
သူ၏ ပစ္မွတ္ကား ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားသာ ျဖစ္၏။
ဦး၀ီရသူသည္ ၁၁ ရာစု ျမန္မာႏို္င္ငံ၏ ဘာသာေရးသန္႕စင္ရွင္းလင္းမႈဖက္သို႕ ဆြဲေခၚေသာနည္းလမ္းကို အသံုးျပဳထားသည္။ ယင္းကာလ၌ အေနာ္ရထာဘုရင္သည္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာကို ဗမာလူမ်ဳိးတို႕၏ဘာသာတရား အျဖစ္ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးေစခဲ့သည္။ ေစတီပုထိုးႏွင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း ရာေပါင္းမ်ားစြာ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။  သို႕ႏွင့္ ဗုဒၶ၀ါဒသည္ ဗမာလူမ်ဳိးအသိုင္းအ၀ိုင္းႏွင့္ ခြဲျခားမရေအာင္ျဖစ္လာၿပီး ကခ်င္၊ မြန္ ႏွင့္ အိႏိၵယလူမ်ဳိးတို႕ႏွင့္ ထိပ္တိုက္တိုးခဲ့သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းပညာေရးစံနစ္သည္ ဗုဒၶ၀ါဒအား ထိန္းသိမ္းေဖာ္ေဆာင္ရန္ျဖစ္ၿပီး၊ ရဟန္းသံဃာမ်ားမွာ ျမန္မာဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားကို အထြဋ္အျမတ္ထားေအာင္ လူငယ္မ်ားကို ၫႊန္ၾကားသည့္ လူမႈကိုယ္စားလွယ္မ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ တစ္စစျဖင့္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာသည္ အျခားလူမ်ဳိးႏြယ္မ်ားအေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမိုးလာသည္။ ဥပမာ ရွမ္းဘုရင္တို႕သည္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတိုးပြားမႈအတြက္ ပံ့ပိုးကူညီရာ၌ အထူး ေရပန္းစားခဲ့သည္။
ယင္းသို႕ အာဏာႏွင့္ဘာသာေပါင္းစပ္ထားေသာ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒသည္ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာ အေျခတည္လာခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုအဆံုးသတ္ေစမည့္ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္မ်ားကာလ ေရွ႕ေျပးလႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္လည္း သံဃာမ်ား ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ ယေန႕မွာေတာ့ ယင္း၀ါဒကို မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈအျဖစ္ အစြန္းေရာက္သံဃာမ်ားက ပံုသြင္းလိုက္ၾကသည္။ ၉/၁၁ အၾကမ္းဖက္မႈသည္ ကမာၻ႕မြတ္စ္လင္မ္တို႕၏ ဆိုးသြမ္းမႈျဖစ္ေၾကာင္း ရုပ္လံုးေဖာ္သည္။ အစၥလာမ့္လမ္းစဥ္သည္ အဓမၼဘာသာ သြတ္သြင္းမႈျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကာက္လန္႕ရြံရွာသြားေအာင္ မႈိင္းတိုက္ၾကသည္။ စင္စစ္၌ ျမန္မာစစ္စစ္ျဖစ္ရန္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျဖစ္ရမည္ ဟူေသာ အဓမၼစံနစ္ကို ၄င္းတို႕ကိုယ္တိုင္မွ က်င့္သံုးေနၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းႏွင့္အေရွ႕ပိုင္းရိွ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္လူနည္းစုမ်ားကို ဖိႏွိပ္ၫွင္းပန္းျခင္းက ဤ၀ါဒ၏ အႏွစ္သာရကို ထုတ္ျပေနျခင္းျဖစ္သည္။ အစိုးရအေနႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မဟုတ္သူမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ရွင္းထုတ္၍ (ဗုဒၶဘာသာဟူသည့္) အလံတစ္ခုတည္းေအာက္၌ စုစည္းရန္ ႀကိဳးပမ္းေနျခင္းတည္း။

ယင္းလူမ်ဳိးႀကီး၀ါဒအေတြးအေခၚမ်ားသည္ ျမန္မာရဟန္းသံဃာမ်ားအၾကား က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ေခတ္စားသြားသည္။
“ ကၽြန္ေတာ့္ကို မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးအတြက္ မၾကာခဏ မႈိင္းလာတိုက္ၾကပါတယ္ ” ဟု ၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာင္အေရးအခင္းဦးေဆာင္၍အက်ဥ္းက်ခဲ့သူ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေဟာင္း ဦးဂမီၻရက မတ္လေႏွာင္းပိုင္း တစ္ညေနခင္း၌ မိတၳီလာၿမိဳ႕တြင္ ကၽြႏ္ုပ္အား ေျပာျပခဲ့ပါသည္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႕ဆံုေတြ႕ေသာေနရာႏွင့္ကပ္လ်က္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၌ ဦး၀ီရသူသည္ ယမန္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလက လာေရာက္ခဲ့သည္ဟုသိရသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစတင္၍ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕လံုးမွာ ၉၆၉ နံပါတ္ပါ စေတကာမ်ား ပလူပ်ံသြားခဲ့သည္။ ဗုဒၶဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါး၊ ဓမၼဂုဏ္ေတာ္ေျခာက္ပါး၊ သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ကိုးပါးကို ထင္ဟပ္ေစသည္ ဟုဆိုကာ သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္၀န္ႀကီးမ်ားက ယင္းနံပါတ္အား ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သြတ္သြင္းလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၄င္းေနာက္တြင္ေတာ့ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္လာၾကေတာ့သည္။ ဗုဒၶက်မ္းဂန္မ်ားကိုေလ့လာျခင္း၊ ဖခင္ျဖစ္သူႏွင့္ေဆြးေႏြးျခင္းတို႕မွ တဆင့္ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈမွာ မွားယြင္းေသာလမ္းစဥ္ဟု သိရိွလာၿပီးေနာက္ မိမိမွ စြန္႕လႊတ္ေက်ာခိုင္းလိုက္ပါေၾကာင္း ဦးဂမီၻရက ဆိုသည္။ သူ႕အား အဓမၼလူ၀တ္လဲေစ၍ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားသို႕ ၀င္ေရာက္ျခင္းကို ပိတ္ပင္ထားေစကာမူ မြတ္စ္လင္မ်ားကိုအၾကမ္းဖက္မႈက႑၌ သံဃာေတာ္မ်ား၏ ပါ၀င္ ပတ္သက္မႈအေပၚ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုသူမ်ား အနက္ ထင္ရွားေနဆဲျဖစ္သည္။
သို႕ေသာ္ ဦး၀ီရသူမွာကား လႈံ႕ေဆာ္ေနဆဲပင္။ သူ၏ေဟာေျပာမႈ DVDမ်ား၊ ၉၆၉ စတစ္ကာမ်ားႏွင့္တစ္ကြ ဗုဒၶ၀ါဒကို ကာကြယ္ရန္ညႊန္ၾကားခ်က္ေပးထားသည့္စာအုပ္မ်ားကို သူ႕ေနာက္လိုက္တို႕က မႏၱေလးၿမိဳ႕၏ လူစည္ကားရာေစ်းမ်ား တြင္ လုိက္လံေ၀ငွေနၾကသည္။ သို႕ပါေသာ္လည္း ဦး၀ီရသူကိုယ္တုိင္ကမူ သူ၏အမုန္းပြားေဟာေျပာမႈမ်ားကို ဖံုးကြယ္ထား၏။ “ တကယ္လို႕မ်ား (မိတၳီလာမွာ မြတ္စ္လင္မ္ေတြကိုတိုက္ခိုက္တဲ့) သံဃာေတြဟာ ဦးဇင္းရဲ႕စကားကို နားေထာင္ခဲ့ယင္ အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္လာမွာမဟုတ္ဘူး ” ဟု သူက ေျပာဆိုတတ္၏။ သို႕ေသာ္ အင္တာဗ်ဴးတိုင္း၌ သူ၏ မွတ္ခ်က္မွန္သမွ်မွာ မြတ္စ္လင္မ္တို႕အား ေဒါသူပုန္ထေအာင္ ဆြေနသည္ခ်ည္းျဖစ္ေနျပန္၏။ “ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေန႕စဥ္နဲ႕အမွ် မြတ္စ္လင္မ္ေတြက တစ္အိမ္တက္ဆင္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို လိုက္သတ္ေနၾကတယ္။ ပစၥည္းေတြ ခုိးယူလုယက္တာမဟုတ္ဘဲ သတ္ျဖတ္ဖို႕သက္သက္ျဖစ္တယ္ ” ဟုေျပာ၏။ သူသည္ သူကိုယ္တိုင္ဆင္ယင္ျခယ္သထားသည့္ နံရံတစ္ခု၏ေရွ႕တြင္ အင္တာဗ်ဴးလုပ္ရန္ ေနရာေရြးေလ့ရိွ၏။ အင္တာဗ်ဴးလုပ္စဥ္တစ္ေလွ်ာက္လံုး သူ႕အနီးရိွလူမ်ားက ကၽြႏ္ုပ္အား ဓာတ္ပံုႏွင့္ဗီဒီယိုရိုက္ခဲ့ၾက၏။ မ်ားမၾကာမီ သူ၏ ေဖ့စ္ဘြတ္စာမ်က္ႏွာေပၚ ဤအေၾကာင္းျခင္းရာမ်ားကို တင္လိုက္၏။ အကယ္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံရိွ လူအားလံုးတို႕သည္ မိမိကဲ့သို႕ျဖစ္ပါက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္ထြန္းမည္ဟုလည္း ဆိုထားရာ – ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားသည္ သူ႕ထံလာ၍ တရားနာျခင္း၊ သူ၏၀ိညာဥ္ေရး၌ခိုလႈံျခင္းဟု ၄င္းဖာသာအထင္ေရာက္ေနပံုရေပသည္။

ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွ ထြက္လာေသာအခါ ဥပေဒဘြဲ႕ရဆရာမတစ္ဦးျဖစ္ေသာ ကၽြႏ္ုပ္၏စကားျပန္မွ “ မြတ္စ္လင္မ္ေတြရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ဒီေလာက္သိထားတာ အံ့ၾသစရာဘဲ။ ေလးစားဖို႕ေကာင္းလိုက္တာ ” ဟု ေျပာဆုိခဲ့၏။ အင္တာဗ်ဴးၿပီး ႏွစ္ရက္အၾကာ ကၽြႏ္ုပ္ႏွင့္ဦး၀ီရသူအား မိတ္ဆက္ေပးခဲ့သူက “ ဦး၀ီရသူရဲ႕ CD ကို ကၽြန္ေတာ္ၾကည့္ၿပီးၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္အရမ္းစိတ္ဆိုးတယ္ဗ်ာ။ သူတို႕ဟာက အၾကမ္းဖက္၀ါဒဘဲဗ် ” ဟူ၍ စာေရးသတင္းပို႕လာေလသည္။
ဦး၀ီရသူသည္ သံဃာေတာ္တစ္ပါးျဖစ္ပါလ်က္  သူတစ္ပါးခံစားမႈကိုမ်က္ကြယ္ျပဳၿပီး ယင္းသို႕ေသာ လီဆည္စကားမ်ားစြာျဖင့္ ပံ့ပိုးကူညီသူမ်ားရေအာင္ ဆြဲေဆာင္တတ္သည္။ ဘာသာေရးပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး၏  စကားမ်ားမွာ မွားယြင္းခၽြတ္ေခ်ာ္ေနသည္ဟု မည္သူထင္ႏိုင္မည္နည္း ?  အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶ၀ါဒသည္ ကိုယ္က်င့္တရားအတြက္ အဆင့္အျမင့္ဆံုးဟု ရာစုေပါင္းမ်ားစြာ သြန္သင္မႈကိုခံယူလာၾကေသာ ျမန္မာလူထု၏အျမင္၌  မည္သို႕ရိွမည္နည္း ?
စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစတင္ခ်ိန္မွစၿပီး သံဃာတို႕၏ဦးတည္ခ်က္မွာ ဘယ္အရာျဖစ္သြားသည္ကို ဆန္းစစ္ရန္ အခ်ိန္တန္ေပၿပီ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းလက္ထက္တြင္ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံေပၚထားရိွေသာအျမင္မ်ား မတူညီၾက။ မတူကြဲျပားမႈကိုလက္ခံၾကသည့္ သံဃာေတာ္မ်ားအား သကၤန္းခၽြတ္ကာ လူ၀တ္လဲေစခဲ့သည္။ ရဟန္းသံဃာမ်ားအနက္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ရပ္တည္ေထာက္ခံေပးသည့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားအား အဆင့္ျမွင့္တင္ ေနရာေပးခဲ့သည္။ ၄င္းကို ဗုဒၶ၀ါဒအားကယ္တင္ျခင္းဟု အမည္တပ္ခဲ့သည္။ လက္နက္ကိုင္တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာၾသဇာ ႏွင့္ အျခား ဘာသာတရားမ်ားျပန္႕ပြားမႈတို႕ကို ၿဖိဳခြင္းရန္မွာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၏လုိအပ္ခ်က္ျဖစ္သျဖင့္ ယင္းသို႕ျပဳျခင္းျဖစ္သည္။
အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ျပည္တြင္းစစ္ႏွင့္စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ ျမန္မာလူငယ္အေျမာက္အမ်ားသည္ ဆင္းရဲမြဲေတမႈမွလြတ္ကင္းရန္ သာသနာ့ေဘာင္ထဲသို႕ ၀င္လာၾကသည္။ ၄င္းမွာ သာသနာေရးယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ မဟုတ္ေခ်။ ရလဒ္မွာ သံဃာေတာ္မ်ား မလိုအပ္ဘဲ အဆမတန္မ်ားျပားလာျခင္း ႏွင့္ လိုအပ္ပါက ဘာသာေရးအခြံစြပ္အမိန္႕ေပးႏိုင္ျခင္း တို႕ျဖစ္ပြားသြားေစသည္။ ရဟန္းသံဃာမ်ားအၾကား စာရိတၱပ်က္စီးမႈက ႀကီးထြားက်ယ္ျပန္႕လာသည္။ ယမန္ႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ မိမိ၏မူလေက်ာင္းတိုက္သို႕ ျပန္လည္၀င္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ေသာ ဦးဂႏီၻရအား ထပ္မံဖမ္းဆီးခဲ့သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရိွ ဘုရားေက်ာင္းကန္တစ္ခုသို႕ရဲမ်ားက သူ႕အား ေခၚေဆာင္သြားသည္။ ၄င္း၌ မဟာသံဃာ့နာယကဆရာေတာ္မ်ားကို ေတြ႕ရသည္။ မဟာသံဃာ့နာယကအဖြဲ႕ကို ၁၉၈၀ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ဖြဲ႕စည္းေပးၿပီး သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာနေအာက္၌ ထားရိွလ်က္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္အနီးကပ္ဆက္ဆံမႈရိွသူတို႕ကိုသာ ခန္႕အပ္ထားသည္။ ေနာက္တစ္ေန႕တြင္ အစိုးရပိုင္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာ၌ ဦးဂႏီၻရအား တရား၀င္အေရးယူရန္ အစိုးရအားတိုက္တြန္းသည့္အေၾကာင္း ပါလာခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး ႏွင့္ အမ်ဳိးသားေရးကိုေပါင္းစပ္ထားမႈက အကြက္ခ်၀ါဒျဖန္႕မႈႏွင့္အတူ ရခိုင္ျပည္နယ္၌ ယမန္ႏွစ္တြင္ ပြင့္ထြက္သြားသည္။ ျပည္တြင္းျပည္ပရိွဗမာလူမ်ဳိးတို႕၏ ေထာက္ခံကူညီမႈမ်ားျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို ေအာင္ျမင္စြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ယင္းသူတို႕အမ်ားစုမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၀င္ မည္သူတစ္ဦးႏွင့္မွ် ပတ္သက္ဆက္ဆံဖူးၾကသည္မဟုတ္ဘဲ ခါးသည္းစက္ဆုပ္ဖြယ္ရာအျမင္ကို ဆုပ္ကိုင္၍ ၄င္းတို႕အား လူမဆန္စြာဆက္ဆံေအာင္ အားေပးခဲ့ၾကသည္။ ရိုဟင္ဂ်ာတို႕ကို အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးမရရိွေစျခင္းျဖင့္ အစိုးရက အရိွန္အဟုန္ကို ျမွင့္တင္ခဲ့ၾကၿပီး ညည္းတြားသံမ်ားထြက္လာေစသည္။ ၄င္းေနာက္တြင္ေတာ့ သူတို႕အား အလိုမရိွသူမ်ားစာရင္းသြင္းလိုက္ေလသည္။
သို႕ရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မဟုတ္သူမ်ားသည္ ျပႆနာေကာင္မ်ားသာျဖစ္သကဲ့သို႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအျမင္အား လွည့္ပတ္ေဆာ့ကစားေဟာေျပေနေသာပုဂၢိဳလ္၏ ေျခေထာက္ေအာက္၌ မိတၳီလာမြတ္စ္လင္မ္မ်ား ျပားျပား၀ပ္ခဲ့ရသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္မိတၳီလာမွ်သာ ရပ္တန္႕မသြားဘဲ ရန္ကုန္ႏွင့္မိုင္၆၀မွ်သာကြာေ၀းေသာ ဥကၠံအထိ မြတ္စ္လင္မ္ဆန္႕က်င္ေရးအၾကမ္းဖက္မႈလိႈင္း ရိုက္ခတ္သြားသည္။ ေျမာက္ပိုင္းကခ်င္ျပည္နယ္ရိွ ဖားကန္႕သို႕တိုင္ ဂယက္ရိုက္ခဲ့သည္။
ယခုေသာ္ မိတၳီလာမွာ မြတ္စ္လင္မ္မ်ားအတြက္ အကန္႕သတ္ခံနယ္ေျမျဖစ္ေနသည္။ ဘာသာတရားႏွစ္ခု၏ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ခဲ့ေသာ ရပ္၀န္းႀကီးသည္ ယခုအခါ အသက္ႏႈတ္ရာ စစ္မက္ဇံုအလား ျဖစ္ေန၏။ ၿဖိဳဖ်က္ခံလိုက္ရသည့္ အေဆာက္အဦမ်ား၊ အပ်က္အစီးပံုမ်ားအၾကား ကၽြႏ္ုပ္ ျဖတ္သန္းထြက္လာခိုက္ လမ္းေပၚတြင္ လူတစ္စုႏွင့္ ပက္ပင္းတိုးခဲ့သည္။ ၄င္းတို႕သည္ ဧည့္သည္မ်ားကိုအလိုမရိွေၾကာင္း ေပၚလြင္ေနခဲ့သည္။
ၿမိဳ႕ေနလူထုသည္ (အမ်ားအားျဖင့္)ေက်ာင္းမ်ား၊ တကၠသိုလ္နယ္ေျမမ်ားရိွ ဒုကၡသည္စခန္းသို႕ ေရႊ႕ေျပာင္းခံရသည္။ အစိုးရမွတရား၀င္စီစဥ္ေပးမႈမဟုတ္ေသာ မိတၳီလာျပင္ပ ယာယီဒုကၡသည္စခန္းတစ္ခုတြင္ လူေပါင္း ၃၄၀၀ ရိွၿပီး ရိကၡာနပ္မမွန္ၾကသည့္အျပင္ စခန္း၀န္းက်င္၌ ေျမြမ်ားကလည္း ေပါေသးသည္။ ေမလကုန္လြန္လွ်င္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားအဖို႕ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ရွည္ ကုန္ဆံုးၿပီ။ ဒုကၡသည္မ်ားအား စခန္းမွထြက္ေစရန္ လိုအပ္လာၿပီ။ မီးေလာင္ျပင္ရပ္ကြက္မ်ားအား ျပန္လည္ျပင္ဆင္တည္ေဆာက္မႈကို အရိပ္အေယာင္မွ် မျမင္ရေသး။ လူ႕အသိုင္းအ၀ိုင္းႀကီးႏွစ္ရပ္ကို မစုစည္းမိေအာင္ ခြဲျခမ္းထားရိွဆဲ။ ေမလေနာက္ပိုင္း ဒုကၡသည္မ်ား၏လံုၿခံဳမႈဟူသည္
အႏ ၱရာယ္၏အနံ႕ ထြက္ေပၚလ်က္ပင္။

***    Francis Wade ၏ Poison in the Sangha ေဆာင္းပါးကို သာကီ ထက္ေကာင္း မွ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေရးသားသည္။ Francis Wade သည္ ထိုင္းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွစ၍ ျမန္မာႏွင့္အာရွပစိဖိတ္ေရးရာကို ေလ့လာေရးသားသည္။ သူ၏လက္ရာမ်ားကို The Guardian ၊  Al Jazeera English ၊  Asia Times Online ႏွင့္ New Internationalist တို႕၌ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။ ေဆာင္းပါးအေထာက္အကူျပဳဓာတ္ပံုပ့ံပိုးသူ Vincenzo Floramo သည္ အလြတ္တန္းသတင္းဓာတ္ပံုဆရာျဖစ္ၿပီး၊ လက္ရိွတြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အေျခစိုက္သည္။ သူ၏လက္ရာမ်ားကို The Guardian ၊ The Bangkok Post ၊ Witness Journal ၊ Life Force Magazine ၊ Der Spiegel ၊ Irrawaddy ႏွင့္  Io Donna တို႕တြင္ ေတြ႕ရမည္ျဖစ္သည္။   ***