ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္းႏွင့္ေဒါက္တာဇာနည္အင္တာဗ်ဴး

Aungzarni.com

“ေလာေလာဆယ္ လူေတြသိေနၾကတာက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ ကို ႏွင္ဖို႔ေလာက္ပဲေျပာေနၾကေပမဲ့ သူတို႔က ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏုိင္ငံအတြက္ အဓိကအႏၱရာယ္မဟုတ္ဘူး။ တကယ္တုိင္း ျပည္မွာ အႏၱရာယ္ရွိတာက တ႐ုတ္ျပည္ႀကီးရဲ႕ အက်ိဳးစီး ပြားေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ အထက္ဗမာျပည္ႀကီးကိုမ်ိဳ လိုက္တာ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တစ္ခ်ိန္တုန္းက ခ်ဳပ္ထားတဲ့ စီးပြားေရးစာခ်ဳပ္ေတြက ျပည္သူကို မတရားခ်ဳပ္ျခယ္တဲ့၊ ျပည္သူကို မတရား သတ္တဲ့ အစိုးရက လုပ္ခဲ့တာဆိုေတာ့ အဲဒီစာခ်ဳပ္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ကျပန္သံုးသပ္ၿပီးေတာ့၊ စိစစ္ၿပီးေတာ့ ျပင္သင့္တာေတြကို ျပင္ဖို႔လိုလိမ့္မယ္နဲ႔တူ တယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ျပည္သူက ေက်ာေကာ့ေနေအာင္ ခံရလိမ့္မယ္” 

ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္းႏွင့္ေဒါက္တာဇာနည္အင္တာဗ်ဴး, 28 Nov 2012 

လက္ရွိျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေနသည့္ပံုစံ၊ အေရွ႕အေနာက္အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံ ေရး၊ မၿငိမ္းခ်မ္းေသးေသာ ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္းကိစၥ၊ စိုးရိမ္စရာ ရခိုင္ျပည္နယ္အေရးအစရွိသည္ တို႔ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္းက ျမန္မာ့ အေရးေ၀ဖန္သံုးသပ္သူ ေဒါက္တာဇာနည္ကိုအင္တာဗ်ဴး ထားပါသည္။ ေဒါက္တာဇာနည္သည္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ London School of Economics and Political Science မွ visiting သုေတသီတစ္ဦးၿပီး ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္း၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ တိုင္းရင္းသားေရး ရာတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္လာပါကျပတ္ျပတ္သားသား၊ ဒိုးဒိုးေဒါက္ေဒါက္၊ စူးစူးရွရွ ေ၀ဖန္သံုးသပ္သူတစ္ဦးအျဖစ္ လူသိမ်ားသူျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာမီဒီယာမ်ားတြင္လည္း ၄င္း၏အေတြးအျမင္၊ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကိုေရး သားေနသူတစ္ဦးလည္းျဖစ္သည္။ Free Burma Coalition ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ ေဒါက္တာဇာနည္ (maungzarni.com) သည္ စစ္အစိုးရႏွင့္ထိေတြ႕ဆက္ဆံၾကရန္ အစဥ္တစိုက္အေရးဆိုခဲ့သူအနည္းစုထဲ တြင္ပါ၀င္ၿပီး သူကိုယ္တိုင္ကလည္း ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလအထိ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံခဲ့သူျဖစ္ သည္။ "Knowledge, Control and Power: The Politics of Military Rule in Burma Under General Ne Win (1962-88)." စာတမ္းျဖင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရွိ Wisconsin တကၠသိုလ္မွ ေဒါက္တာဘြဲ႕ရရွိခဲ့သည့္ ေဒါက္တာဇာနည္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း လူမ်ိဳးေရးစိတ္ဓာတ္ ျပင္းထန္ေနသည့္အေပၚ အေတာ္ကိုစိုးရိမ္သူတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္ ျမန္မာမ်ား အကဲ့ရဲ႕မခံရေစေရး မည္သို႔လုပ္သင့္သည္ကို ယခုအင္တာဗ်ဴး၌ အႀကံျပဳေဆြးေႏြးထားပါသည္။ 

MAWKUN: လက္ရွိျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးအခင္းအက်င္းကို ဘယ္လိုသံုးသပ္ခ်င္လဲ။ 

Dr. Zarni: ၿခံဳၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေရွ႕ဆက္သြားဖို႔ အလားအလာေတာ့ရွိတယ္။ ေနာက္ဆုတ္ဖို႔ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး ခက္သြားမယ္။ တပ္ထဲကေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း သေဘာေပါက္မွာေပါ့ - ေနာက္ျပန္ သြားလို႔မရဘူးဆိုတာ။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ စစ္တပ္က အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တာ ရာစုႏွစ္တစ္၀က္မွာ တိုင္းျပည္ဟာ ခၽြတ္ၿခံဳက်သြားခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကအျပင္ကေနၿပီး မေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ (ျပည္ေထာင္စု) ၀န္ႀကီးဦးစိုးသိန္းတို႔ နယူးေယာက္မွာ ေျပာတဲ့ဟာကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဗမာျပည္မွာ ေကာင္းတာဘာမွမရွိေတာ့ဘူး၊ ဘယ္ေနရာပဲၾကည့္ၾကည့္ သံုးမရေတာ့ဘူးဆိုတာကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဗမာလိုေျပာသြားတယ္ေလ။ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ စီးပြားေရး၊ စိတ္ဓာတ္ အကုန္လံုးက်ေနတာ။ 

MAWKUN: သူတို႔ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားေတြနဲ႔ ၀င္လာၾကတဲ့ ႏိုင္ငံႀကီးေတြနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့အခါမွာဘယ္လို အခ်က္ေတြကို သတိမူသင့္လဲ။ 

Dr. Zarni: တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္နဲ႔ အိႏိၵယ အဲဒီ အင္အားစုေလးစုနဲ႔ ဥေရာပသမဂၢ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဆီကိုလာၿပီးေတာ့ သူတို႔ အႀကံနဲ႔သူတို႔၊ သူတို႔အက်ိဳးစီးပြားနဲ႔ သူတို႔ ျပန္၀င္လာၾကတယ္။ ဒီျပန္၀င္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ျပည္သူေတြမွာ ႏုိင္ငံေရးအခံ၊ အေတြးအျမင္၊ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကိုယ္ခံမရွိဘူး၊ တိုးတက္မလာဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေရွ႕ေလွ်ာက္မွာ ေကာင္းတဲ့ အပိုင္းရွိသလို၊ ပိုၿပီးေတာ့လည္းဆိုးလာႏိုင္ တယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္တယ္။ ဦးေန၀င္းေခတ္မွာ ေနခဲ့ရတဲ့အေနအထားမ်ိဳးထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ဆိုးႏုိင္တဲ့အေနအထားရွိတယ္။ 

ဘာျပဳလို႔လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေရးကစားတဲ့၊ စီးပြားေရးကစားတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ထုတ္တဲ့လူေတြက အရမ္းမ်ား လာတယ္။ အဲေတာ့ ဒီတစ္ခါ တိုင္းျပည္မွာေခါင္းေဆာင္မႈ အသံုးမက်ရင္ေတာ့ ဒုတိယအခြင့္အ လမ္းျပန္ရမွာမဟုတ္ဘူး။ ဆိုလိုတာက တစ္စစီကို စုတ္ျပတ္သြားမယ့္ အေနအထားမ်ိဳးျမင္တယ္။ 

ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီကို တ႐ုတ္၀င္လာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အေမရိကန္ျပန္၀င္လာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အဂၤလိပ္က ျပန္၀င္လာတာပဲျဖစ္ ျဖစ္၊ ဂ်ပန္ကလာတာပဲျဖစ္ျဖစ္ အကူအညီေပးတဲ့အခါ လူသားခ်င္းစာနာတဲ့အကူအညီ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေငြသန္းကိုရာနဲ႔ခ်ီၿပီးေပးမယ္။ ဒါေတြက တကယ္တန္းေျပာရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံက ျပည္သူအမ်ားစုခၽြတ္ၿခံဳက်ေနတဲ့အခါဆိုေတာ့၊ ျပာပံုေပၚမွာေရာက္ေနတဲ့ အေျခ အေနမ်ိဳးမွာဆိုေတာ့ ေဒၚလာတစ္သန္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္ေသာင္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္သိန္းပဲျဖစ္ျဖစ္ ကမာၻ႕ဘဏ္ တို႔၊ အဂၤလန္တို႔ကေပးတဲ့အခါမွာ အားလံုးက၀မ္းလည္းသာတယ္၊ ေက်းဇူးလည္းတင္ၾကတယ္။ 

ဒါေပမဲ့ဒီပိုက္ဆံေတြ၀င္လာတာက၊ တကယ္တန္းေျပာရရင္ ႏုိင္ငံျခားအကူအညီဆိုတာမရွိဘူးဗ်။ အလကား ထမင္းေကၽြး တာမဟုတ္ဘူး။ သူတို႔က ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ခ်စ္လို႔ ဒီပိုက္ဆံပစ္ေပးတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေတြက ေထာင္ျမင္၊ ရာစြန္႔ဆိုတဲ့ ပံုစံ မ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ။ ဘီလီယံနဲ႔ခ်ီၿပီး အက်ိဳးရွိမယ့္ေနရာမ်ိဳးမွာ ေဒၚလာသန္းတစ္ရာ ေလာက္ေပးလုိက္ရတာ သူတို႔အတြက္ ျပႆနာမရွိဘူး။ အဲဒါကိုျမင္ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ျပည္သူေတြက ေငြထုတ္ႀကီးေတြ ပိုက္ၿပီး၀င္လာတဲ့သူေတြကို ေက်းဇူးရွင္ႀကီး ေတြ၊ ကယ္တင္ရွင္ႀကီးေတြလို႔ မွတ္ယူၿပီး သေျပပန္းနဲ႔ႀကိဳေနမယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံအတြက္ျပႆနာရွိႏိုင္တယ္။ 

MAWKUN: ျပည္တြင္းမွာ တရုတ္ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားက အေျမာက္အျမားပဲ။ အေတာ္မ်ားမ်ား ကေတာ့ စစ္အစိုးရလက္ထက္တုန္းက ႏွစ္ဘက္အစိုးရ သေဘာတူညီမႈေတြနဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ ကိစၥေတြ။ အဲဒီအထဲက တခ်ိဳ႕ လုပ္ငန္း ေတြကို ေဒသခံေတြက အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ လက္မခံလိုၾကဘူး။ ဥပမာ - လက္ပံေတာင္းေတာင္ကိစၥလိုဟာမ်ိဳးေပါ့။ အဲေတာ့ ေနာက္ထပ္ေကာ ဘယ္လို အခင္းအက်င္းေတြကို ျမင္ေတြ႕ရဖြယ္ရွိလဲ။ 

Dr. Zarni: အရင္က စီမံကိန္းေတြဆြဲၿပီးေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔ပဲ လက္မွတ္ထုိုးထိုး၊ တျခားႏုိင္ငံေတြနဲ႔ပဲ ထုိးထိုး ျပည္သူက ဘာမွေျပာပိုင္ခြင့္မရွိတဲ့အေနအထားမ်ိဳးမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားေတြကလုပ္သြားခဲ့တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညြန္႔တို႔လက္ထက္ကတည္းက တ႐ုတ္နဲ႔ တအားေရာၿပီး အထက္ဗမာျပည္တစ္ခုလံုးမွာ ဗမာ စကားကို တစ္ခြန္းမွ မေျပာတတ္တဲ့ ယူနန္ဘက္ကသူေတြကို မွတ္ပံုတင္ေတြထုတ္ေပးတာေတြ လုပ္လာခဲ့ ၾကတယ္။ 

ေလာေလာဆယ္ လူေတြသိေနၾကတာက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ႏွင္ဖို႔ေလာက္ပဲေျပာေနၾကေပမဲ့ သူတို႔က ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံအတြက္ အဓိကအႏၱရာယ္မဟုတ္ဘူး။ တကယ္က အထက္ဗမာျပည္တစ္ခုလံုး၊ အဓိက မႏၱေလးမွာ တ႐ုတ္ရဲ႕စီးပြားေရးေတြရွိတယ္။ သူတို႔က ေျမေတြကို လိုက္၀ယ္တယ္။ လူမႈေရးကိစၥေတြမွာပါ ေတာ္ေတာ္ေလး၀င္ၿပီး လႊမ္းမိုးတဲ့သေဘာမွာရွိတယ္။ စီးပြားေရးတစ္ခုတည္းတင္မဟုတ္ဘူး။ တကယ္ တုိင္းျပည္မွာအႏၱရာယ္ရွိတာက တ႐ုတ္ျပည္ႀကီးရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔အထက္ဗမာျပည္ ႀကီးကို မ်ိဳလိုက္္တာ။ အဲဒါက ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြအတြက္ ပိုၿပီးေတာ့ ေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္။ အဲဒါကို အဓိကထားၿပီးေတာ့ စဥ္းစားဖို႔ေကာင္းတယ္။ 

ေျမနိမ့္ရာလွံစိုက္တဲ့ပံုစံမ်ိဳး၊ ဘဂၤါလီကိုရွင္းလုိက္၊ ႏုိင္ငံက ႏွင္ထုတ္လုိက္တို႔ဆိုတာေတြက တလြဲဆံပင္ ေကာင္းၿပီးေတာ့ ဖက္ဆစ္ဆန္ဆန္ေတြျဖစ္ေနၾကတယ္။ လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးမႈမ်ားေနတာ။ တကယ္တန္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရးေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတာက အထက္ဗမာျပည္ကိုမ်ိဳသြားတဲ့ တ႐ုတ္ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားအဆက္အႏြယ္ေတြပဲ။ ဒါကိုကၽြန္ေတာ္တို႔က အဓိကထားၿပီး လုပ္မွရမယ္။ 

ေနာက္ၿပီးေတာ့ တစ္ခ်ိန္တုန္းက ခ်ဳပ္ထားတဲ့ စီးပြားေရးစာခ်ဳပ္ေတြက ျပည္သူကို မတရားခ်ဳပ္ျခယ္တဲ့၊ ျပည္သူကို မတရားသတ္တဲ့အစိုးရကလုပ္ခဲ့တာဆိုေတာ့ အဲဒီစာခ်ဳပ္ေတြကိုကၽြန္ေတာ္တို႔ကျပန္သံုးသပ္ ၿပီးေတာ့၊ စိစစ္ၿပီးေတာ့ ျပင္သင့္တာေတြကို ျပင္ဖို႔လိုလိမ့္မယ္နဲ႔တူတယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ျပည္သူက ေက်ာေကာ့ေနေအာင္ ခံရလိမ့္မယ္။ 

MAWKUN: ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြေတာ့ လုပ္ေနတယ္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ စစ္ပြဲ ေတြက အခုထိျဖစ္ေနတုန္း။ KIA နဲ႔ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ အခုထိ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမရႏုိင္ေသးတဲ့ ေနာက္ ကြယ္မွာ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြရွိမလဲဗ်။ 

Dr. Zarni: ဗမာအစိုးရက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးယူခ်င္တာမွ မဟုတ္ဘဲနဲ႔။ ကခ်င္က သာမန္လူမ်ိဳးစုေလး မဟုတ္ ဘူး။ ကခ်င္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံႀကီးကို ၁၉၄၇ မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတုိ႔၊ ဦးႏုတို႔နဲ႔ အားလံုး ေပါင္းၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံကိုအတူတူေထာင္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ေထာင္ခဲ့တာ။ ေနာက္တစ္ခု သမိုင္းအရၾကည့္မယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ သမိုင္းပညာရွင္ေဒါက္တာသန္းထြန္းကိုယ္တိုင္ ေျပာသြားတာရွိတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္ဟာ ဘယ္တုန္းကမွ ေျမျပန္႔က ဗမာေတြရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ မရွိခဲ့ဘူး။ ကခ်င္ေတြက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ယံုၾကည္လို႔၊ ေလးစားလို႔ (လြတ္လပ္ေရး) အတူတူေတာင္းမယ္ဆိုၿပီးေတာ့ေတာင္းခဲ့တာ။ 

အဲလိုလူမ်ိဳးစု၊ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုကို ဗမာစစ္တပ္မွာရွိတဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြက တမင္ႏွစ္ေပါက္၊ တစ္ေပါက္ ႐ိုက္ၿပီးေတာ့က်ံဳးသြင္းတာ။ ၿပီးေတာ့ ကခ်င္အထဲမွာ အက်င့္စာရိတၱမခိုင္တဲ့၊ ေလာဘႀကီးတဲ့သူေတြကို ေမြးထားၿပီးေတာ့ ကခ်င္ေတြကို စီးပြားေရးအရ က်ံဳးသြင္းဖို႔လုပ္တာ။ Border Guard Force ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါကိုဟိုဘက္ကလက္မခံလို႔ ဒီလိုျဖစ္တာ။ အားလံုးထဲမွာကိုယ့္ႏုိင္ငံကခြဲထြက္မယ့္ ဘယ္လူမ်ိဳးစုမွမရွိဘူး။ 

သူတို႔(အစိုးရ)က တမင္အသာစီးယူၿပီးေတာ့ သူတို႔ လုပ္ခ်င္တာလုပ္လို႔ရတဲ့ဟာမ်ိဳးကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလို႔ေခၚ တယ္။ သူတို႔လုပ္ခ်င္တာလုပ္လို႔မရတဲ့အေနအထားမ်ိဳးမွာ သူတို႔က စစ္ကိုေပၿပီးေတာ့တုိက္တယ္။ ကခ်င္ကို တိုက္ေနတာက ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ သစၥာကို လံုး၀ေစာ္ကားတာလို႔ ကၽြန္ေတာ္က ျမင္တယ္။ 

ေနာက္တစ္ခုက ဗမာမဟုတ္တဲ့ အျခားတိုင္းရင္းသားေတြ ေနတဲ့ေနရာေတြမွာ ရွမ္းျပည္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကခ်င္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေနာက္ဆံုးဗ်ာ ရခိုင္ျပည္လိုေနရာမ်ိဳးမွာ လက္ရွိျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုတာေတြဟာ အဲဒီမွာရွိတဲ့ ျပည္သူလူထုေတြဟာ ဒုကၡေရာက္ၿပီးေတာ့၊ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ပ်က္စီးတာကလြဲလို႔ရွိရင္ သူတို႔ အတြက္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုတာ ဘာအက်ိဳးမွမရွိဘူး။ ဒီကိစၥကတိုင္းရင္းသားေဒသေတြတင္မကဘူး။ 

ေၾကးစင္ေတာင္ဘက္ကို ၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုရင္ လယ္သမားေတြဟာ ေထာင္နဲ႔ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ဒုကၡေရာက္ ၾကတယ္ဆုိေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြက ဗမာျပည္မွာရွိတဲ့ လူအမ်ားစုအတြက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ က အက်ိဳးမရွိတဲ့အျပင္ အက်ိဳးေတာင္ယုတ္တယ္လို႔ လက္ရွိအေနအထားအရ ျမင္ေနရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္တဲ့ကာလကို ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ အလြန္ကိုသံသယရွိတယ္။ 

MAWKUN: ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ ေနာ္ေ၀ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတာကို ဘယ္လိုျမင္လဲခင္ဗ်။ ႏိုင္ငံတကာမွာေကာ သူတို႔တကယ္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္တာရွိလားခင္ဗ်။ ေနာက္ကြယ္မွာဘယ္လို အက်ိဳးစီးပြားေတြ ရွိတတ္ၾကသလဲ။ 

Dr. Zarni: ေနာ္ေ၀က ဗမာျပည္ထဲကို ၀င္လာတာက ရွင္းရွင္းေလး။ ေနာ္ေ၀ ၀င္လိုက္တဲ့ ႏုိင္ငံတိုင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပီပီျပင္ျပင္ရသြားတဲ့ ႏိုင္ငံဆိုတာမရွိဘူး။ ပါလက္စတိုင္းနဲ႔ အစၥေရးကိစၥကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၁၉၉၅ မွာ ပါလက္စတိုင္း ေခါင္းေဆာင္ ရာဆာအာရာဖတ္နဲ႔ အစၥေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္တို႔နဲ႔ ေအာ္စလိုၿငိမ္း ခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲဆိုၿပီးေတာ့ ေနာ္ေ၀ကလုပ္တယ္။ စာခ်ဳပ္တခ်ိဳ႕ ခ်ဳပ္လိုက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေန႔အထိ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းနဲ႔ ဂါဇာမွာခ်ေနတုန္းပဲ။ ဆိုလိုတာက ေအာ္စလို (ေနာ္ေ၀) ၀င္လုပ္လုိက္လို႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရသြားတယ္ဆိုတာမရွိဘူး။ 

အာရွတိုက္ကို၀င္လာတဲ့အခါက်ေတာ့လည္း ေနာ္ေ၀ ၀င္လာလို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရသြားတယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္ တစ္ခါမွမေတြ႕ဖူးဘူး။ ခင္ဗ်ား သီရိလကၤာႏိုင္ငံကိုၾကည့္လုိက္ဗ်ာ။ သီရိလကၤာ၊ ကိုလံဘိုၿမိဳ႕မွာ ဗုဒဘာသာ အမည္ခံထားတဲ့ကိုလံဘိုအစိုးရနဲ႔ ခရစ္ယာန္အမ်ားစုျဖစ္တဲ့ က်ားသူပုန္အဖြဲ႕နဲ႔တိုက္ၾကတဲ့ကိစၥ။ (ေနာက္ဆံုး) က်ားသူပုန္ေတြ လက္နက္ခ်ၿပီးတဲ့အခါမွာ (အစိုးရတပ္က) သတ္ပစ္တာ အစုလိုက္၊ အၿပံဳလုိက္။ 

ေနာ္ေ၀ကလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာစီးပြားေရးလုပ္ခ်င္တဲ့ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံပဲ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသိုင္းကြက္ နင္းၿပီး ၀င္လာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လူသားကယ္တင္ေရး၊ ဒါမွမဟုတ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးအတြက္ဆိုၿပီးေတာ့ သုိင္းကြက္နင္းလာ တာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၀င္လာတာအားလံုးကေတာ့ (ေနာ္ေ၀ ၀င္လာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ၀ါရွင္တန္(အေမရိကန္) ၀င္လာတာပဲျဖစ္ျဖစ္) အလွဴေပးဖို႔လာတာမဟုတ္ဘူး။ အက်ိဳး အျမတ္ရဖို႔အတြက္လာတာ။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ သိဖို႔ရာက ႏိုင္ငံျခားက ၀င္လာတယ္ဆိုရင္ စီးပြားေရးသမားပဲ၀င္၀င္၊ ႏုိင္ငံေရးသမားပဲ၀င္၀င္၊ ဘယ္သမၼတပဲလာလာ သူတို႔အက်ိဳး စီးပြားအတြက္လာတာ။ က်ဳပ္တို႔ႏို္င္ငံႀကီး လမ္းပြင့္သြားဖို႔တို႔၊ က်ဳပ္တို႔ႏုိင္ငံကလူေတြ ထမင္းနပ္မွန္ေအာင္ စားဖို႔တို႔၊ ေရွ႕မွာစီးပြားေရးေတြ ေကာင္းလာဖို႔အတြက္လာတာမဟုတ္ဘူး။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆက္ဆံေရး မွာ တစ္နပ္မွ အလကားစားရတဲ့ထမင္း၊ တစ္ခြက္မွ အလကားေသာက္ရတဲ့ လက္ဘက္ရည္ဆိုတာမရွိဘူး။ က်ဳပ္တို႔ကို ခ်စ္လို႔လာတာတစ္ေကာင္မွမရွိဘူး။ 

MAWKUN: ရခုိင္ကိစၥမွာ အစိုးရရဲ႕ ကိုင္တြယ္ပံုကို ဘယ္လိုျမင္လဲခင္ဗ်။ 

Dr. Zarni: အစိုးရက ေနာက္ကြယ္မွာပါတဲ့အေနအထားလို႔ ကၽြန္ေတာ္သံုးသပ္လို႔ရတယ္။ ေမလထဲမွာ ရခိုင္အမ်ိဳးသမီး ဗလကၠာရအလုပ္ခံရၿပီး အသတ္ခံရတယ္။ ေနာက္ဗမာသတင္းစာေတြထဲမွာပါတာက လည္း ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာအမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္ကို မူဆလင္ဘာသာ၀င္သံုးေယာက္က ဗလကၠာရက်င့္ၿပီး ေတာ့ ရက္ရက္စက္စက္သတ္လိုက္တယ္ဆိုတဲ့သတင္းပါတယ္။ 

အဲဒီသတင္းထြက္လာၿပီးတဲ့အခါ ေတာင္ကုတ္ဘက္မွာ မူဆလင္ဆယ္ေယာက္ေလာက္ကို လူ ၃၀၀ ေလာက္က သတ္လိုက္တယ္ဆိုေတာ့ စဥ္းစားၾကည့္။ မသီတာေထြးရဲ႕ ဓာတ္ပံုကိုေတာ့ တစ္ျပည္လံုး ျပန္႔သြားၿပီးေတာ့ မူဆလင္ဆယ္ေယာက္ကို ေန႔ခင္းေၾကာင္ေတာင္ႀကီးမွာ ေတာင္ကုတ္မွာရွိတဲ့ လူ ၃၀၀ ေလာက္က ၀ိုင္းသတ္တဲ့ပံုက တစ္ပံုမွထြက္မလာဘူူး။ ဆိုေတာ့ ဒီကိစၥက ၂ နဲ႔ ၂ နဲ႔ေပါင္းရင္ ၄ မရဘဲနဲ႔ ၅ တုိ႔၊ ၆ တို႔ ရေနတာဟာ အစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္အစိုးရနဲ႔ မကင္းတဲ့ အဖြဲ႕ရဲ႕ လက္ခ်က္ပါေနတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္တယ္။ 

ရခိုင္ေတြနဲ႔ မူဆလင္ေတြနဲ႔ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ေနတဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းရွိတယ္။ ေက်ာက္နီေမာ္လိုေနရာမ်ိဳးကိုၾကည့္လုိက္။ ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္ေနလာတာ။ ဘာမွျပႆနာမရွိဘူး။ ရခိုင္ဗုဒၶ ဘာသာေတြနဲ႔ မူဆလင္ေတြ - ဘဂၤါလီပဲေခၚေခၚ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာပဲေခၚေခၚ - တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ႐ိုက္ေနၾကတာ၊ ခုတ္ေနၾကတာမရွိခဲ့ဘူး။ အဲလိုအေနအထားမ်ိဳးမွာ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ရက္ရက္ စက္စက္လုပ္လာၾကေအာင္ ဘယ္သူကႏွပ္ေၾကာင္းေပးလိုက္တာလဲ။ အဲဒီႏွပ္ေၾကာင္းေပးလိုက္တဲ့အထဲမွာ အစိုးရကဘယ္အတိုင္းအတာထိပါသလဲ။ 

ေနာက္စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႕တဲ့အခါမွာ ဦးသိန္းစိန္က ကုလသမဂၢကို မိန္႔ခြန္းေျပာတဲ့အခါမွာ ဒီ၂၇ ေယာက္ဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕မ်က္ႏွာဖံုးေတြျဖစ္တယ္ဆိုၿပီးေျပာတယ္။ ဒါေပမဲ့စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ကို ပထမဆံုး ဖြဲ႕တဲ့ေန႔ကတည္းက အစိုးရကဘာမွပီပီျပင္ျပင္ အကူအညီမေပးခဲ့ဘူး။ ႐ံုးလည္းမေပးခဲ့ဘူး။ ေငြလည္းမေပး ခဲ့ဘူး။ ေတာင္းဆိုထားၾကတဲ့ လံုၿခံဳေရးအရာရွိေတြနဲ႔လည္း ပီပီျပင္ျပင္ေတြ႕ခြင့္မေပးဘူး။ စံုစမ္းစစ္ေဆး ေရးေကာ္မရွင္ႀကီးက အခုက်ေတာ့ကိုဇာဂနာတို႔၊ ကိုေအာင္ႏုိင္ဦးတို႔၊ ေနာက္တစ္ခါ ေဒါက္တာအန္ဒ႐ူး ဆိုတဲ့ ခ်င္းလူမ်ိဳးဥပေဒပညာရွင္တို႔ဟာ ဘာမွပီပီျပင္ျပင္လုပ္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳးမရွိေတာ့ဘူး။ ေနာက္ တစ္ခုက စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးလုပ္တယ္ဆိုတာက အေနာက္ကဖိအားေတြ၀င္မလာေအာင္လုပ္တာျဖစ္မယ္။ 

ဒီလူမ်ိဳးေရးျပႆနာက အစိုးရဘက္က တစ္နည္းတစ္ဖံုနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးကိုကစားတာလို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္အျပင္ကေနၿပီးေတာ့ သားပုပ္ေလလႊင့္စြပ္စြဲတာမဟုတ္ဘူး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားမယ္ဆိုလို႔ ရွိရင္ လူမ်ိဳးေရး အေရးအခင္းစျဖစ္ကတည္းက သမၼတဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ စကားေတြက ေလး၊ ငါးခါေလာက္ အမ်ိဳးမ်ိဳး စကားလမ္းေၾကာင္းေတြက ေျပာင္းသြားတယ္။ 

ကုလသမဂၢမဟာမင္းႀကီးလာတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီဘဂၤါလီေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံကဟာေတြ မဟုတ္ပါ ဘူး။ တရားမ၀င္ခိုး၀င္လာတဲ့သူေတြပါ။ သူတို႔ကို တျခားႏုိင္ငံကို ပို႔ခ်င္ပို႔၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း တစ္ေနရာမွာ ဒုကၡသည္စခန္းေဆာက္ၿပီး ေတာ့ UN က ေကၽြးထားပါလို႔ေျပာတယ္။ 

ေနာက္တစ္ခါ VOA နဲ႔ အင္တာဗ်ဴးတဲ့အခါက်ေတာ့ ေလသံကေျပာင္းသြားတယ္။ မဟုတ္ဘူးတဲ့၊ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ စစ္ေဆးၿပီးပါၿပီတဲ့။ အမ်ားစုကက်ေတာ့ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာရွိၿပီးသား၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံသားေတြ ပါတဲ့။ ေနာက္မွ၀င္လာတဲ့လူကအလြန္နည္းပါတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ေျပာထားတယ္။ 

ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက သမၼတလိုပုဂၢိဳလ္ႀကီးကေတာင္မ်ိဳးစံုေပါ့ဗ်ာ။ ဒီေကြ႕မွာဒီတက္နဲ႔ေလွာ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳး နဲ႔။ အဲဒါေတြကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ကၽြန္ေတာ္ထင္တယ္။ ေနျပည္ေတာ္ကမ႐ိုးမသားနဲ႔ ၀င္ၿပီးေတာ့ ပါတယ္လို႔ ထင္တယ္။ ၁၉၆၇ မွာလည္း တ႐ုတ္-ဗမာအေရးအခင္းကိုသူတို႔ ဖန္တီးခဲ့တယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ။ သမၼတ အႀကံေပးလုပ္ေနတဲ့ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ကေတာင္မွ သူစာေရးထားတဲ့အထဲမွာရွိပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ခင္ညႊန္႔တို႔ျပဳတ္သြားၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ မူဆလင္အေရးအခင္းကို ဖန္တီးဖို႔ ေထာက္လွမ္းေရးဘက္က လုပ္တယ္ဆိုတဲ့စကားေတြ။ ေဒါက္တာေက်ာ္ရင္လိႈင္ ကိုယ္တိုင္ကေရးထားတာဆိုေတာ့ ေနျပည္ေတာ္က လူေတြကို ကၽြန္ေတာ္က လံုး၀အယံုအၾကည္ကိုမရွိဘူး။ 

ဒီလူေတြကအာဏာရေရးအတြက္ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ တည္ေပးတာ၊ တို႔ေပးတာေတြလုပ္ခဲ့ ၾကတယ္။ ေအာက္ေျခကလူေတြမတည့္မွ ယာလည္းညက္ေစ၊ ၾကက္လည္းပန္းေစဆိုတဲ့အေနနဲ႔ ၾကက္ကို လည္းဖမ္းမယ္၊ ယာကိုလည္းထြန္ၿပီးသားျဖစ္သြားမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳးလို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္တယ္။ 

MAWKUN: ရခိုင္မွာ လူအုပ္စုႏွစ္ခုၾကားမွာ မုန္းတီးေရးေတြ တအားျမင့္မားေနတဲ့အခ်ိန္မွာ တခ်ိဳ႕ယူဆၾကတာက ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွဒီလူအုပ္စုႏွစ္စုဟာ အရင္လိုအေနအထားမ်ိဳးျပန္ေနလို႔ မရေတာ့ဘူး၊ အတူထားဖို႔လည္းမသင့္ေတာ့ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ေျပာၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေျပာတာက အခ်ိန္ကာလတစ္ခုကို ျဖတ္သန္းၿပီး တဲ့အခါမွာ တစ္ဘက္နဲ႔တစ္ဘက္ ယံုၾကည္မႈရွိလာတဲ့အခါ က်ရင္ အရင္လို အေနအထားမ်ိဳးျပန္ၿပီးထားႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကတယ္။ အဲဒီေပၚမွာ ဘယ္လိုျမင္လဲခင္ဗ်။ 

Dr. Zarni: ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသမွာ BIA/BDA ေခတ္ကဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ႏွစ္ေယာက္ကို ကရင္ေတြ ဘက္က သတ္လိုက္တာရွိတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဗိုလ္မိုးႀကိဳးကေတြ႕သမွ် ကရင္ေတြကိုအကုန္ သတ္ဆိုၿပီးေတာ့အမိန္႔ေပးခဲ့တာရွိတယ္။ BIA တပ္ကလည္းပါတယ္။ ဗုိလ္မိုးႀကိဳးရဲ႕တပ္ေတြလည္းပါတယ္။ ကရင္ေတြကို အစုလုိက္၊ အၿပံဳလုိက္သတ္လိုက္ၾကတယ္။ ဦးႏုတက္လာတဲ့အခ်ိန္ ၁၉၄၉-၅၀ မွာလည္း ကရင္ေတြနဲ႔ ဗမာေတြနဲ႔ တစ္ဘက္နဲ႔ တစ္ဘက္သတ္ၾကတာရွိတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ကိုသတ္ၿပီး ဗိုက္ထဲ ကကေလးကို ဆြဲထုတ္တာတို႔ အဲေလာက္ထိေအာင္ ရက္ရက္စက္စက္သတ္ခဲ့တာေတြရွိပါ တယ္။ 

မုန္းတယ္ဆိုတာ တစ္သက္လံုးမုန္းဖို႔ဆိုတာမျဖစ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ဗုဒၶဘာသာေတြေနာ္။ ခ်စ္တာတို႔၊ မုန္းတာတို႔ဟာၿမဲတဲ့ကိစၥေတြမဟုတ္ဘူး။ 

တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ေနလို႔ မရဘူးဆိုတာက ၀င္ၿပီးေတာ့တြန္းၾကတာေပါ့ဗ်ာ။ ရခိုင္ေတြအားလံုးနဲ႔ မူဆလင္ေတြအကုန္လံုး ျဖစ္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းတဲ့ရခုိင္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဆိုးတဲ့႐ိုဟင္ဂ်ာ ေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ေကာင္းတဲ့႐ုိဟင္ဂ်ာေတြလည္းရွိတယ္။ ဆိုးတဲ့ရခုိင္ေတြလည္းရွိတယ္။ ျဖစ္ခဲ့တာေတြက အလြန္ကို၀မ္းနည္းစရာေကာင္းတယ္။ 

၁၉၃၀ နာဇီဂ်ာမနီလုိပံုစံမ်ိဳးအထိျဖစ္လာတယ္ဆိုတာက ေဘးကေနၿပီး ေသြးထုိးတာေတြပါတယ္။ ေျမွာက္ ေပးတာေတြပါတယ္။ အဲေတာ့ စနစ္တက်အခ်ိန္ယူၿပီးေတာ့ လုပ္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ေနာက္ ၁၀ ႏွစ္၊ ၁၅ ႏွစ္မွာေျပလည္ၿပီးေတာ့ျပန္ၿပီးေတာ့ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ေနႏိုင္တဲ့အေနအထားမ်ိဳးေရာက္သြားဖို႔ အလား အလာရွိပါတယ္။ 

အေမရိကန္ႏိုင္ငံကိုပဲၾကည့္လိုက္။ လူမည္းေတြကို ကၽြန္လုပ္ထားတာကေနၿပီးေတာ့ ဒီကေန႔အခ်ိန္မွာ လူမည္းေသြး တစ္၀က္ပါတဲ့ သမၼတကေနၿပီးေတာ့ လူျဖဴအမ်ားစုျဖစ္တဲ့ႏိုင္ငံမွာ သမၼတက္လုပ္ႏိုင္တဲ့အေန အထားမ်ိဳး။ 

ႀကီးတဲ့အမႈကိုငယ္ေအာင္၊ ငယ္တဲ့အမႈကို ပေပ်ာက္ေအာင္လုပ္တာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ငယ္တဲ့အမႈကိုႀကီးေအာင္၊ ႀကီးတဲ့အမႈကို တစ္ႏိုင္ငံလံုး မီးဟုန္းဟုန္းေတာက္ေအာင္ လုပ္တဲ့အစိုးရမ်ိဳးဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး သင့္သင့္ျမတ္ျမတ္ေနလို႔ရမလဲ။ 

ဘယ္လိုအစိုးရမ်ိဳးက တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္တာလဲဆိုတဲ့အေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့တိုင္းရင္းသားေတြ အခ်င္း ခ်င္း ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ေနမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္နဲ႔ နားလည္မႈယူထားၿပီးေတာ့ သင့္သင့္ျမတ္ျမတ္ေနမွာလားဆိုတဲ့ေမးခြန္းကို အေျဖေပးလုိ႔ရမယ္။ 

အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အျမင္ကြဲျပားတာေတြကိုအျမတ္ယူၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေရးေသြး စုပ္မယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာ ဆယ္ႏွစ္တစ္ခါ၊ ၁၅ ႏွစ္တစ္ခါ၊ ႏွစ္ ၂၀ တစ္ခါဆိုသလိုပဲ တိုင္းျပည္ မွာစစ္ေဘးေရာ၊ ဘာသာေရးမီးေရာ ဘယ္ေတာ့မွ ၿငိမ္းမွာမဟုတ္ဘူး။ 

MAWKUN: ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဗယ္လ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အခန္းက႑ကိုေကာ ဘယ္လိုခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာခ်င္လဲ။ ေနအိမ္ အက်ယ္ခ်ဳပ္က လြတ္ေျမာက္လာကတည္းက သူဘာေတြ လုပ္ႏုိင္ခဲ့လဲဗ်။ 

Dr. Zarni: ကခ်င္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္တိုင္းရင္းသားပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေနာက္ဆံုး ဒီ႐ိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္တြင္းမွာေနတဲ့လူပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္ပမွာေနတဲ့လူပဲျဖစ္ျဖစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လြတ္ေျမာက္ေရးကို တစ္ခ်ိန္လံုးေတာင္းဆိုၿပီးေတာ့ေထာက္ခံၿပီးေတာ့၊ ဘာသာစံုေမတၱာပို႔ၿပီးေတာ့ေနခဲ့ၾကတာ။ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္ သက္ေတာ္ရာေက်ာ္ရွည္ပါေစ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြတ္ေျမာက္ပါေစဆိုၿပီးေတာ့ သူ႔ပံုကို အကၤ်ီမွာ႐ိုက္ၿပီး၀တ္တဲ့သူလည္းရွိတယ္။ ဘုရားစင္မွာကပ္ထားတဲ့လူလည္းရွိတယ္။ အားလံုးက သူ႔ဘက္မွာ မားမားမတ္မတ္ရပ္တည္လာၾကတယ္။ 

သူလြတ္လာၿပီးေတာ့ အစိုးရကသူ႔ကိုႏုိင္ငံေရးအရလူရာသြင္းတဲ့အခ်ိန္၊ အေနာက္ႏိုင္ငံကေခါင္းေဆာင္ ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံၿပီး သူ႔ကိုတစ္ကမာၻလံုးက ေလးေလးစားစားဆက္ဆံတဲ့အခ်ိန္မွာ လူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕အျမင္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ မတူတာက သူတို႔တေတြ ဒုကၡေရာက္ၿပီး မိုးထဲေရထဲ ေရာက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကသူနဲ႔မဆိုင္သလိုေနတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာႏွစ္ဘက္ စလံုးက တစ္ေယာက္ကိုတစ္ေယာက္သတ္ေနျဖတ္ေနၾကတဲ့အခ်ိန္မွာတစ္ဘက္ကို၀င္ၿပီးေတာ့ မားမား မတ္မတ္ရပ္ေပးလိုက္မယ္ဆိုရင္ အဲဒီတစ္ဘက္ကိုအားေပးအားေျမွာက္ျပဳရာက်မွာစိုးလို႔ ေရွာင္တယ္ေပါ့ ဗ်ာ။ 

ဒါေပမဲ့ ကခ်င္မွာျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာက ကခ်င္ေတြကေနျပည္ေတာ္ကို၀င္တုိက္၊ မႏၱေလးကိုသိမ္း၊ လား႐ိႈး ကိုသိမ္း၊ ရန္ကုန္ကုိတိုက္မယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးမွာျဖစ္ေနတာမဟုတ္ဘူး။ အခုျဖစ္ေနတာက ဗမာ့တပ္ မေတာ္က ကခ်င္ေတြရဲ႕ေျမကိုသြားၿပီး သယံဇာတေတြကိုသိမ္းက်ံဳးၿပီးေတာ့ယူဖို႔၊ ေနာက္တစ္ခါ တ႐ုတ္ ျပည္ရဲ႕သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕နဲ႔ ေရနံပိုက္လိုင္းကိုလံုၿခံဳမႈရွိဖို႔၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့သူတို႔ဆီမွာရွိတဲ့ ကုန္သြယ္မႈ လမ္းေၾကာင္းေတြကို၀င္ၿပီးထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔၊ ေနာက္တစ္ခါ KIA ကို ဒူးေထာက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ဆိုၿပီးေတာ့ စစ္တပ္ က ဟိုဘက္မွာရွိတဲ့၊ သူ႔ေနရာသူေနေနတဲ့ ကခ်င္တပ္ကိုက်ဴးေက်ာ္ စစ္လိုတုိက္ေနတာ။ 

ဗမာစစ္တပ္က ကခ်င္ျပည္နယ္ကိုသြားၿပီးေတာ့ တရားမွ်တတဲ့၊ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္တိုက္ေနတဲ့ စစ္မဟုတ္ ဘူး။ ကခ်င္တပ္က ကၽြန္္ေတာ္တို႔ေတာ့ခင္ဗ်ားတို႔ႏိုင္ငံမွာမေနေတာ့ဘူးဆိုၿပီး ခြဲထြက္ေရးအတြက္ တိုက္ေန တာမဟုတ္ဘူး။ အဲလိုအေနအထားမ်ိဳးမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တစ္ဘက္နဲ႔တစ္ဘက္ စစ္တိုက္ေန တဲ့အခ်ိန္မွာ ဘယ္ဘက္မွာမွ၀င္မပါခ်င္ဘူူးဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ ကခ်င္ဘက္ကခံစားၾကရတာက ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္က သူတို႔ကိုလံုး၀သံေယာဇဥ္မရွိဘူး၊ ေနာက္ solidarity (ေသြးစည္းတဲ့ အေနအထားမ်ိဳး) မရွိ ဘူးလို႔ ခံစားရတယ္။ 

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလြတ္လာတဲ့အခါမွာ ဘာလုပ္ေပးလဲဆိုေတာ့တိုင္းျပည္အတြက္ ဒီအခ်ိန္ထိ လုပ္ေပးခဲ့တာက နည္းၿပီးေတာ့ ဦးသိန္းစိန္တို႔အစိုးရအတြက္ အက်ိဳးျဖစ္တဲ့အလုပ္ေတြကိုပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ကလုပ္ေနတယ္လို႔ကၽြန္ေတာ္ကအဲလိုပဲသံုးသပ္တယ္။ 

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ သူ႔အေဖလို တုိင္းျပည္ကို စည္းစည္းလံုးလံုးျဖစ္ေအာင္ ဦးေဆာင္ႏိုင္မယ္လို႔ အားလံုးက ေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က သူ႔ပါတီအာဏာရဖို႔ကိစၥ၊ သူကိုယ္ တိုင္ သမၼတျဖစ္ဖို႔ ကိစၥကို နံပါတ္တစ္အေရးထားၿပီးတဲ့အခါမွာ တိုင္းျပည္ကိုေသြးေခ်ာင္းစီးတဲ့အေနအထား မ်ိဳးမွာ သူနဲ႔မဆိုင္သလိုေနတဲ့အခါမွာက်ေတာ့ တုိင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး အျမင္ဘက္ကၾကည့္ မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူဟာအလြန္ကိုဆံုး႐ံႈးတယ္။ 

ေရွ႕လာမယ့္ အႏွစ္ ၂၀ ေလာက္မွာ လက္ရွိဗမာႏိုင္ငံကို ျပန္ၿပီးသံုးသပ္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒီကာလကို သမိုင္း ဆရာေတြက ဘယ္လိုေရးမလဲဆိုေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ဗမာျပည္သူျပည္သားေတြ အကုန္လံုး ကို စည္းလံုးညီညြတ္မႈကိုေပးဖို႔ အလားအလာရွိလ်က္နဲ႔ အဲဒီအခြင့္အေရးကို အဆံုး႐ံႈးခံတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမား လို႔ပဲ သူ႔ကိုသံုးသပ္လိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္္ေတာ္ျမင္တယ္။ 

MAWKUN: ၂၀၁၅ မွာ ဘယ္လိုႏုိင္ငံေရးအခင္းအက်င္းမ်ိဳးကို ျမင္ေတြ႕ရမလဲ။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ ကလည္း တိုင္းျပည္ရဲ႕အေျခအေန၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ဆႏၵေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ဒုတိယသမၼတ သက္တမ္းကို စဥ္းစားေကာင္းစဥ္းစားမယ္လို႔ ေျပာထားတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ျပည္သူကသူ႔ကို သမၼတျဖစ္ေစခ်င္ရင္ သမၼတလုပ္ပါမယ္လို႔ ေျပာထားတာရွိတယ္။ ပါတီႀကီးႏွစ္ခု ရဲ႕အားၿပိဳင္မႈ ဘယ္လိုမ်ိဳးျမင္ေတြ႕ရမလဲဗ်။ 

Dr. Zarni: ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတျဖစ္ဖို႔က စစ္တပ္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို လံုး၀ ေထာက္ခံတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးရွိမွ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုေျပာင္းလို႔ရမယ္။ ဒီဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေျပာင္းဖို႔ဆုိတာက လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအထက္ မဲေပးမွ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ေျပာင္းလို႔ ရတယ္။ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကို စစ္တပ္က ယူထားတဲ့အခါ က်ေတာ့ ႀကံ့ဖြံ႕ပါတီေကာ၊ NLD ေကာ၊ အကုန္လံုး ေပါင္းၿပီး ညီညြတ္တယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲရွိေသးတယ္။ ေနာက္ထပ္ တစ္မဲလိုေသးတယ္။ 

ဒီမိုကေရစီေခတ္မွာဆိုရင္ ႀကံ့ဖြံ႕ေကာ၊ NLD ေကာ၊ တျခားပါတီေတြေကာ အားလံုးေပါင္းၿပီး ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရဖို႔ဆိုတာ လံုး၀မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ အဲလိုမျဖစ္ႏိုင္တာတင္မကေသးဘူး။ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ဟာက ျဖစ္လာခဲ့ရင္ေတာင္မွတပ္က တစ္မဲကဘယ္လိုမွမျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ စစ္တပ္က ၀င္ထိုင္တဲ့ စစ္ဗိုလ္အရာ ရွိေတြက ပါလီမန္အမတ္အေရၿခံဳထားတာပဲရွိတယ္။ စစ္သားဆိုတာက အထက္ကလာတဲ့အမိန္႔ကိုပဲနာခံ မွာ။ အထက္ကဒါေတြကို လက္မခံနဲ႔ဆိုရင္အရပ္သားေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီး မဲထည့္မွာမဟုတ္ဘူး။ ေနာက္တစ္ခု က စစ္တပ္ကလိုလိုလားလားနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ေျပာင္းေပးလိုက္တယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သမၼတျဖစ္ဖို႔က သူ႔မွာ (ျမန္မာႏိုင္ငံသားမဟုတ္တဲ့) သားႏွစ္ေယာက္ရွိေနတယ္။ သမၼတျဖစ္ဖို႔ အလားအလာဟာ စစ္တပ္ေပၚမွာအရမ္းမူူတည္တယ္။ 

MAWKUN: ျမန္မာျပည္မွာ လူမ်ိဳးေရးမုန္းတီးမႈေတြ၊ ဘာသာေရးစိတ္ဓာတ္ေတြ တအားျပင္း ထန္ေနတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ဦးဇာနည္တို႔အပါအ၀င္ ေ၀ဖန္ေနၾကတာရွိတယ္။ ဘာေၾကာင့္မ်ားလဲ။ 

Dr. Zarni: ပညာေရးနယ္ပယ္မွာ အသိဥာဏ္ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ကိစၥ၊ ဒီမိုကေရစီကိစၥ၊ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ တအားလြန္ကဲေနတဲ့ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရအဆက္ဆက္က ပညာေပးတာေတြ မရွိခဲ့တဲ့အခါ က်ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနအထားက ဘယ္လိုျဖစ္လာလဲဆိုရင္ အဂၤလိပ္လိုရင္ racism၊ လူမ်ိဳးေရး မုန္းတီးမႈေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရးမတူတာနဲ႔ အကုန္လံုးကို ၀ါးလံုးသိမ္း႐ိုက္တာေတြရွိတယ္။ လူမ်ိဳးစု တစ္ခုလံုး၊ ေနာက္တစ္ခါအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုလံုး၊ ဘာသာျခားပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဗုဒၶဘာသာတူတဲ့သူပဲျဖစ္ျဖစ္ ၀ါးလံုး ရွည္နဲ႔ သိမ္းက်ံဳးၿပီး ေစာ္ကားတာမ်ိဳးရွိတယ္။ 

ဆိုလိုတာကေတာ့ ၀ါးလံုးသိမ္းက်ံဳးၿပီး ေျပာတဲ့ဟာမ်ိဳးေတြကို ကမာၻက လက္မခံေတာ့ဘူး။ အဲဒီလက္မခံ ေတာ့တဲ့ဟာကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ျပည္သူေတြက အခုထိမသိေသးဘူး။ မသိတဲ့အခါက်ေတာ့ အမ်ားစုက သံဃာေတာ္ေတြေကာ၊ သာမန္ျပည္ သူေတြေကာ မူဆလင္႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ဘယ္လိုဆိုၿပီးေတာ့ အမ်ိဳး႐ိုး ကို သိမ္းက်ံဳးၿပီးေတာ့ ေစာ္ကားတာမ်ိဳး၊ ဆဲတာမ်ိဳး၊ ႏွင္ထုတ္ဖို႔ message ေပးတာမ်ိဳး ဆိုင္းဘုတ္ေထာင္ တာ၊ လမ္းေလွ်ာက္တာေတြလုပ္တယ္။ တကယ္တန္းက်ရင္အျပင္ကေနလွမ္းၾကည့္တဲ့အခါက်ေတာ့ အလြန္ကုိရွက္စရာေကာင္းတယ္။ 

ဟစ္တလာလက္ထက္ကလို ဂ်ဴးေတြကို အကုန္လံုး ေမာင္းထုတ္မယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳး လူမ်ိဳးစိတ္ဓာတ္ ေတြျပင္းလာတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၀င္ၿပီးေတာ့ေျပာမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ျပည္သူကိုပညာ ေပးတယ္လို႔ေျပာလို႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့အခုအခ်ိန္မွာ သူ႔ဆီကတစ္လံုးမွထြက္မလာဘူး။ ျပည္သူကိုပညာေပး ရမယ့္ အေျခအေနမ်ိဳးေရာက္လာတဲ့ အေနအထားမွာ တစ္ဘက္နဲ႔တစ္ဘက္ ရန္ျဖစ္ေနတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ေဘး မွာေနမယ္ဆုိတဲ့ ၾကားေနေနတဲ့အခါက်ေတာ့ လံုး၀ကိုအ႐ုပ္ဆိုးတယ္။ အဲေတာ့ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ေျပာမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ လက္ရွိကမာၻထဲမွာျပန္ၿပီး၀င္တဲ့အခါက်ေတာ့ လူမ်ိဳးေရးစိတ္ဓာတ္ သိပ္ျပင္းထန္တာမ်ိဳး၊ ေသြးကစကားေျပာတယ္တို႔နဲ႔ သြားမရဘူး။ 

သမိုင္းကိုျပန္ၾကည့္ရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရခါစ ဗမာျပည္ ဦးႏုေခတ္ကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း လြတ္လပ္ေရးရဖို႔လုပ္တဲ့အခ်ိန္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္အခ်ိန္ပဲျဖစ္ျဖစ္ သူနဲ႔လုပ္ေဖာ္ကိုင္ ဖက္ေတြ အကုန္လံုးကို ေသြးစကား ေျပာတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ေခၚတာမဟုတ္ဘူး။ တိုင္းျပည္အက်ိဳးက ဘယ္သူကလုပ္ေပးႏိုင္သလဲ၊ တိုင္းျပည္ေပၚ ဘယ္သူက ေစတနာရွိလဲဆိုတဲ့အေျခခံေပၚမွာ လူမ်ိဳးမေရြး၊ ဘာသာမေရြး လုပ္တာ။ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးကိုေထာင္တာ သခင္ဘေသာင္းတစ္ေယာက္တည္း မဟုတ္ဘူး။ သူ႔ သူငယ္ခ်င္းမူဆလင္ေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီးေထာင္ၾကတာ။ အဲေတာ့ တုိင္းရင္းသား ေတြပါတယ္။ မူဆလင္ေတြ ပါတယ္။ ဟိႏၵဴလည္းပါတယ္။ ခရစ္ယာန္လည္းပါတယ္။ ဘာသာမရွိတဲ့သူလည္းပါတယ္။ နတ္ကိုးကြယ္တဲ့ သူလည္းပါတယ္။ အဲလိုမ်ိဳး တိုင္းျပည္ကို စၿပီးေထာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ အႏွစ္သာရရွိတဲ့၊ တိုင္းျပည္ခ်စ္တဲ့စိတ္ နဲ႔ပဲ လူမ်ိဳးေရးမခြဲျခားတဲ့စိတ္၊ ဘာသာေရးမခြဲျခားတဲ့စိတ္နဲ႔ အရည္အခ်င္းရွိမႈအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး လုပ္ေဆာင္တဲ့အျမင္မ်ိဳး၊ အမ်ိဳးသားေရး အျမင္မ်ိဳးရွိခဲ့ၾကတယ္။ 

လြတ္လပ္ေရးရၿပီး အႏွစ္ ၆၀၊ ၇၀ ရွိလာတဲ့အခါမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ နာဇီဂ်ာမနီလို အျမင္မ်ိဳးေတြ အပင္း၀င္လာတယ္။ အဲဒါကိုျပင္မွျဖစ္မယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ စီးပြားေရးေတြ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာတာေတြထက္ပိုၿပီး အေရးႀကီးတယ္။ ဒါနဲ႔ တန္းတူအေရးႀကီးတာက ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံႀကီး လြတ္လပ္ေရးရကတည္းက စစ္မီး ေတာက္ေနတာ အခုခ်ိန္ထိမၿငိမ္္းေသးဘူး။ လူမ်ိဳးေရး ေတြ၊ အဓိက႐ုဏ္းေတြျဖစ္ေနတာလည္း အခုခ်ိန္ထိ မၿငိမ္းေသးဘူး။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာကိုလည္း တင္းျပည့္၊ က်ပ္ျပည့္ မသြားႏိုင္ဘူး။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ စစ္ျဖစ္ၿပီးေတာ့ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးနဲ႔ တစ္မ်ိဳး မုန္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီမုိကေရစီဆိုတဲ့ စနစ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ မလိုက္ႏိုင္ဘူး။ စစ္တပ္ကပဲ ၀င္ၿပီးထိန္းရမယ္။ 

ရခိုင္မွာ ဒီမိုကေရစီနည္း စၿပီးက်င့္သံုးၿပီးေတာ့ ရခိုင္ျပည္ကိုတုိးတက္ေအာင္လုပ္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ တျခားႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ အကုန္လံုးက ရခိုင္ျပည္ကို စစ္တပ္ေတြ အကုန္ပို႔ပါဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးကို ေရာက္လာတယ္။ အဲေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆိုတာက စစ္တပ္ရဲ႕က႑ တျဖည္းျဖည္း မွိန္သြားၿပီးေတာ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ အခန္းက႑က ေရွ႕ကို တက္လာရမယ့္အခါမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔က စစ္တပ္ရဲ႕အခန္းက႑ကို ကိုယ္ကုိယ္တုိင္ကေတာင္မွလိုလိုလားလားေတာင္းဆိုေနတဲ့အေနအထား ေရာက္ေနတယ္ဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာအရေျပာမယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအရဆုတ္ကပ္ထဲကိုေရာက္ေနတယ္။ ေရွ႕ဘယ္လိုဆက္သြားမလဲဆိုတာကို စဥ္းစားၾကဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။ 

(ေနာက္) ဘာသာေရးဆိုတာက ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ဘာမွ မဆိုင္ဘူးဗ်။ ႏို္င္ငံေတာ္နဲ႔လည္း ဘာမွမဆိုင္ဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕အလုပ္က ျပည္သူစား၀တ္ေနေရးေခ်ာင္ဖို႔၊ စီးပြားေရးေကာင္းဖို႔ စနစ္တစ္ခုကိုေထာင္ေပးရ မယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က ျပည္သူအသက္အိုးအိမ္ကို ကာကြယ္ေပးရမယ္။ ည ၁၂ နာရီမွာ အလုပ္လုပ္ၿပီးလို႔ ဘတ္စ္ကားစီးၿပီး အိမ္ျပန္လာလို႔ရွိရင္ ျပည္သူေတြလံုလံုၿခံဳၿခံဳနဲ႔ လမ္းေလွ်ာက္ျပန္လာႏုိင္တဲ့ လမ္းမ်ိဳးေတြ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာေရးကို လုပ္ေပးဖို႔။ 

ေဂါတမကိုးကြယ္၊ ကိုးကြယ္၊ ေဂ်းဆပ္ခ႐ိုက္စ္ကို ကိုးကြယ္ကိုးကြယ္၊ သို႔မဟုတ္ အလႅာကိုးကြယ္၊ ကိုးကြယ္ - ႀကိဳက္တာကိုးကြယ္။ အဲဒါႏုိင္ငံေတာ္နဲ႔ ဘာမွမဆိုင္ဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အလုပ္လည္းမဟုတ္ဘူး။ ဘာသာေရး ဆိုတဲ့ဟာက ကၽြန္ေတာ္တို႔တေတြတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ ယံုၾကည္မႈအေနနဲ႔ ဆက္ထားရမယ္။ 

ဘာလုပ္ရမလဲဆုိေတာ့ လူမ်ိဳးနဲ႔ ဘာသာေရးကို လံုး၀ခြဲထုတ္ပစ္လုိက္ရမယ္။ ဗမာျပည္ေပၚမွာ သံေယာဇဥ္ ရွိၿပီးေတာ့ ဗမာျပည္ရဲ႕အက်ိဳးစီးပြားကို အက်ိဳးေဆာင္ေပးမယ့္လူေတြ၊ ဗမာျပည္ထဲမွာရွိတဲ့လူေတြကို တစ္ႏုိင္ငံတည္းမွာေနတဲ့ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏုိင္ငံသားအခ်င္းခ်င္းပဲဆိုၿပီး လူမ်ိဳးမေရြး၊ ဘာသာမေရြး ျမင္ႏိုင္တဲ့ အျမင္ကို စတင္မွရမယ္။ 

တပ္ထဲမွာၾကည့္လုိက္။ ဗုဒၶဘာသာအမည္ခံထားတဲ့ အရာရွိေတြကလြဲလို႔ က်န္တဲ့အရာရွိေတြမရွိေတာ့ဘူး။ စစ္တပ္ဟာ ဗမာနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၊ ဒါမွမဟုတ္လို႔ရွိရင္ တုိင္းရင္းသားနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာကလြဲလို႔ရွိရင္ က်န္တဲ့ ဘာသာ၀င္ေတြကိုအျပတ္ရွင္းထုတ္လုိက္တယ္။ ဒါကစစ္တပ္မွာလုပ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာမွာ၊ ႏုိင္ငံထူေထာင္တဲ့ေနရာမွာ ငါကိုးကြယ္တဲ့ဘုရားကိုကိုးကြယ္တဲ့ လူေတြပဲ ႏိုင္ငံေတာ္ကိုသစၥာရွိတယ္ဆိုတဲ့ အျမင္နဲ႔သြားရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကဟစ္တလာ ဂ်ာမနီေခတ္ကို ျပန္ေရာက္လိိမ့္မယ္။ အဲေတာ့အဲလိုအျမင္မ်ိဳးကို ျပည္သူေတြၾကားထဲမွာ ျဖန္႔ေနတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ တုိင္းျပည္ ကို ကေမာက္ကမလုပ္တာပဲလို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္တယ္။ 

တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ သည္းခံဖို႔တင္မဟုတ္ဘူးဗ်။ အလႅာကိုပဲကိုးကြယ္၊ ကိုးကြယ္၊ ဗုဒၶကိုပဲကိုးကြယ္ ကိုးကြယ္၊ သခင္ေရ႐ႈကိုးကြယ္၊ ကိုးကြယ္ ေလးစားရမယ္။ ေနာက္ၿပီး ေသြးစကားေပါ့။ လူမ်ိဳးေရးဆိုရာမွာ ေသြးဆိုတဲ့ စကားကိုဆြဲထုတ္ျပစ္မွရမယ္။ နာဇီဂ်ာမနီရဲ႕ အယူအဆကို သကၠရာဇ္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ လက္ခံ မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္အလြန္ဆံုး႐ံႈးတယ္။ ေခတ္နဲ႔လည္းမေလ်ာ္ညီဘူး။ တိုင္းျပည္လည္းကေမာက္ကမျဖစ္ၿပီး ယူဂို စလားဗီးယားႏိုင္ငံလုိကြဲမယ့္ အိုက္ဒီယုိေလာ္ဂ်ီ အျမင္ျဖစ္တယ္။ 

ဒါေၾကာင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔လို ျပည္သူအမ်ားက ေလးစားတဲ့သူေတြထဲက ဗမာျပည္သူေတြကို လူမ်ိဳးေရးအျမင္၊ လူမ်ိဳးေရးႏို႔သက္ခံၿပီးေတာ့ စို႔ေနတဲ့ဟာကို ခြဲထုတ္ပစ္မွရမယ္။ 

MAWKUN: ေနာက္ဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္တာရွိလဲ။ 

Dr. Zarni: Social media ေတြ၊ Facebook လိုဟာမ်ိဳးေတြမွာေပါ့ လူေတြက တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ေစာ္ကား ေမာ္ကားလုပ္တာေတြ၊ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးနဲ႔တစ္မ်ိဳး သိကၡာခ်တာေတြဟာ ကမၻာမွာ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးတဲ့၊ တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ အလုပ္ျပဳတ္တယ္၊ ေထာင္က်တယ္။ 

ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံကို တစ္ကမာၻလံုးကၾကည့္ေနတာက မူဆလင္ေတြကို သတ္ျဖတ္ေနတယ္၊ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြ ကိုသတ္ျဖတ္ေနတယ္၊ အႏိုင္က်င့္ေနတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ႏိုင္ငံသားေတြကို ဒီလိုမ်ိဳးအၾကည့္ခံရတယ္ ဆိုတာစိတ္လည္းမေကာင္းဘူး။ ကိုယ္လည္း၀င္ေျပာမိတယ္။ တစ္ကမာၻလံုးကယဥ္ေက်းမႈရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံကိုလက္ရွိၾကည့္ေနတာက ေအာ့ေၾကာလန္တဲ့မ်က္လံုးနဲ႔ ၾကည့္ေနတာ။ 

ေကာင္းတဲ့ျပည္သူေတြကအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ဆိုးတဲ့လူေတြကေရွ႕တန္းကိုထြက္ၿပီးေတာ့ ဖက္ဆစ္ အယူ၀ါဒေတြေပၚေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေကာင္းတဲ့ျပည္သူေတြက လူမ်ိဳးမေရြး၊ ဘာသာမေရြး ေၾကာက္ၿပီး ၿငိမ္ေန ၾကတယ္။ အဲဒီအေနအထားကို ေျပာင္းမွကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံက ေရွ႕ကိုတက္မယ္။ မဟုတ္လို႔ရွိရင္ေတာ့ စီးပြားေရးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဘီလီယ်ံေထာင္နဲ႔ခ်ီ လာလာ၊ သမၼတအိုဘားမားပဲလာလာ အႀကံလာေပးမယ္ဆိုရင္ ေတာင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံက ေကာင္းဖို႔အလား အလာမရွိႏိုင္ဘူး။ 

ဗမာျပည္လို တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံု၊ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈေပါင္းစံုရွိေနတဲ့ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမွာ အမ်ိဳးသားေရး အျမင္သစ္တစ္ခုလိုကိုလိုအပ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ဗမာဆိုတာဘယ္လိုလူေတြကိုေခၚတာလဲ၊ မ်ိဳးခ်စ္တဲ့သူဆိုတာ ဘယ္လိုလူေတြလဲဆိုတဲ့ဟာလည္း လိုအပ္တယ္။ ဗမာဆိုတဲ့အဓိပါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္အသစ္ဟာ “ေသြး”တို႔၊ ဘာသာေရးကိုအေျချပဳတဲ့ “ဗမာ-ဗုဒၶဘာသာ”၊ “တိုင္းရင္းသား”ဆိုတဲ့ အယူအဆေဟာင္းကေနလမ္းခြဲ ထြက္ရမယ္။ ဗမာျပည္သစ္မွာ ဗမာနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာဗမာျပည္တြင္းရွိတဲ့ တျခားသူေတြထက္ ပိုၿပီးသာတူညီမွ်ရွိတဲ့လူေတြအျဖစ္မခံစားေစရဘူး။ ဗမာသစ္ဆိုတာဟာကိုးကြယ္ယံုၾကည္ရာ၊ ႏိုင္ငံေရး အျမင္၊ ပရက္ဖဲရွင္နယ္ေနာက္ခံအေၾကာင္းတရားေတြကို ေဘးဖယ္ၿပီးေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈစံု၀ါဒနဲ႔ အမ်ား ျပည္သူလူထုနဲ႔ဆိုင္တဲ့မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ေတြရွိရမယ္။ စစ္သားနဲ႔ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြသာ စစ္မွန္တဲ့မ်ိဳးခ်စ္ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ျဖစ္တယ္၊ ႏိုင္ငံသားေတြကေတာ့ သူတို႔ ေလာက္မ်ိဳးခ်စ္စိတ္မရွိဘူးဆိုတဲ့ စစ္တပ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚကို ဗမာ သစ္က ထာ၀ရဖယ္ခြာႏိုင္ရမယ္။